Verenigingsmonitor

De Verenigingsmonitor

De Verenigingsmonitor is een uitgebreide set vragen die wordt uitgevraagd onder de verenigingen van het Verenigingspanel. Dit landelijke panel staat model voor de ruim 28.000 sportverenigingen die Nederland telt en waarvan bijna 25.000 verenigingen bij sportbonden van NOC*NSF zijn aangesloten. De landelijke Verenigingsmonitor wordt uitgevoerd door het Mulier Instituut, met steun van het ministerie van VWS. In opdracht van provincies, gemeenten en bonden worden provinciale, gemeentelijke en bondspecifieke Verenigingsmonitoren uitgezet, waarbij de uitkomsten desgewenst kunnen worden vergeleken met landelijke cijfers of uitkomsten van bijvoorbeeld referentiegemeenten.

In een Verenigingsmonitor komen verschillende aspecten van het functioneren van een vereniging aan bod:

  • Algemene kenmerken: tak van sport, omvang, locatie, eigen sportaccommodatie en/of kantine;
  • Leden en activiteiten: samenstelling ledenbestand (leeftijd, geslacht, etniciteit, sporters met een handicap), ledenverloop, ledenverwerving en activiteiten, ontwikkeling sportaanbod;
  • Bestuur en beleid: samenstelling bestuur (aantal bestuursleden, leeftijd, zittingsduur, geslacht en etniciteit, functie), grootste zorgen in de vereniging, beleidsvoering (beleidsplannen, prioriteiten, informatiebronnen);
  • Kader: vrijwilligers, vergoedingen en salarissen, professionalisering;
  • Externe contacten: adviezen en ondersteuning, samenwerking;
  • Financiën: contributies, financiële positie;
  • Accommodatie: beheer en onderhoud, capaciteit;
  • Maatschappelijke oriëntatie: activiteiten voor leden en niet-leden, sportstimulering, bijdrage maatschappelijke thema’s.

Een Verenigingsmonitor kan worden uitgebreid met een of meer thematische vragenblokken. Voor diverse opdrachtgevers zijn peilingen verricht op thema’s als de gezonde sportkantine, veilig sportklimaat, energiemaatregelen, sportgezondheidszorg, rookbeleid, sociale hygiëne, seksuele intimidatie, accommodatiebeleid en leden- en kaderbeleid. Een (thematische) verenigingsmonitor kan zo een vast onderdeel worden van een beleidsmonitor, zoals bij de monitor Veilig SportKlimaat en de monitor Sport en Bewegen in de Buurt.

Jaarbericht Verenigingsmonitor

Jaarlijks verschijnt het Jaarbericht Verenigingsmonitor met daarin de belangrijkste resultaten van de Verenigingsmonitor van het afgelopen jaar.

Door de jaarlijkse herhaling en het gebruik van uniforme vragen en begrippen kunnen langetermijnontwikkelingen in kaart worden gebracht. Belangrijke ontwikkelingen worden uitgedrukt in kengetallen (indicatoren). In het brancherapport Sportverenigingen in Nederland is een breed overzicht gepresenteerd van de ontwikkelingen bij sportverenigingen in Nederland, voor een belangrijk deel gebaseerd op uitkomsten van de Verenigingsmonitor.

Inmiddels zijn er zes jaarberichten gepubliceerd:

Provinciale Verenigingsmonitoren

In samenwerking met Sportservice Overijssel is een Overijsselse verenigingsmonitor ontwikkeld die om de twee jaar door sportservice Overijssel wordt uitgezet in de Overijsselse gemeenten. Voor deze provinciale monitor vormt de landelijke verenigingsmonitor een benchmark. Dit is ook het geval in Friesland. In het kader van de rol van sport in transitieregio’s is samen met Sport Fryslân en het Fries Sociaal Cultureel Planbureau de Friese Sportverenigingsmonitor opgezet.

Gemeentelijke Verenigingsmonitoren

Gemeentelijke verenigingsmonitor worden vaak uitgebreid met vragen die passen bij de actuele vraagstukken in de gemeente. Een andere mogelijkheid is om de lokale verenigingsmonitor uit te breiden met een vitaliteitsindex. Op basis van de verenigingsmonitor wordt de organisatiekracht en de maatschappelijke oriëntatie van de verenigingen bepaald. Deze twee indicatoren samen bepalen de vitaliteit van de sportverenigingen in de gemeente. Verschillende gemeenten, zoals Arnhem, Tilburg en Schiedam monitoren de ontwikkeling van sportverenigingen door om de paar jaar een verenigingsmonitor uit te zetten. Iedere gemeente legt daarbij zijn eigen accent passend bij de lokale situatie, ontwikkelingen en het lokale beleid.

Onderzoek

Landelijke verenigingsmonitor: huidige peiling Verenigingspanel

Het huidige onderzoek van het MI Verenigingspanel gaat over de vitaliteit en energiekosten van de sportverenigingen in Nederland. In dit onderzoek wordt de vitaliteit van de vereniging in beeld gebracht. Anders gezegd: hoe gezond zijn de sportverenigingen in Nederland. Wat gaat goed en minder goed bij het organiseren van de sport.  En we kijken naar de gevolgen van de gestegen energiekosten voor de sportverenigingen.

Uit een laatste peiling (september 2022) bleek dat een derde van de sportverenigingen de toekomst van de vereniging zonnig inziet. Ook maakten verenigingen zich zorgen over de energielasten. Voor een vijfde van de verenigingen vormde de ontwikkeling van de energielasten een groot probleem. We zijn erg benieuwd hoe dat nu is. De resultaten van de laatste peiling zijn hier te vinden. Het factsheet over energielasten vindt u hier.

Neem voor meer informatie over het MI Verenigingspanel contact op met Janine van Kalmthout.

Verenigingsmonitor gemeente Arnhem

In opdracht van het sportbedrijf Arnhem voert het Mulier Instituut een onderzoek uit naar de vitaliteit en maatschappelijke rol van de sportverenigingen in de gemeente Arnhem. Tevens wordt hierbij het pedagogisch klimaat en de verenigingsondersteuning bij de sportverenigingen in kaart gebracht. Sportbedrijf Arnhem heeft de afgelopen jaren de verenigingsmonitor gebruikt om de sportverenigingen heel gericht te ondersteunen. Om te bezien in welke mate de verenigingen zich hebben ontwikkeld en/of ze op dit moment tegen problemen aanlopen, wordt de vitaliteit van de verenigingen in kaart gebracht en vergeleken met eerdere metingen (2010, 2012 en 2016). Het onderzoek moet inzicht bieden in de ontwikkeling van vitale sportverenigingen in Arnhem. Door de ontwikkelingen af te zetten tegen de inspanningen van het sportbedrijf op het gebied van verenigingsondersteuning kan het onderzoek handvatten bieden voor het verenigingsbeleid en ondersteuning in de komende jaren.

Contactpersoon: Janine van Kalmthout.

Verenigingsmonitor gemeente Tilburg

In opdracht van de gemeente Tilburg voert het Mulier Instituut een onderzoek uit naar de vitaliteit en maatschappelijke rol van de sportverenigingen in deze gemeente. Tevens wordt hierbij de organisatiekracht van sportverenigingen in kaart gebracht. Om te bezien in welke mate de verenigingen zich hebben ontwikkeld en of ze op dit moment tegen problemen aanlopen, worden de resultaten van de verenigingsmonitor 2020 vergeleken met eerdere metingen (2009, 2014 en 2017) en met landelijke cijfers. Het onderzoek moet inzicht bieden in de ontwikkeling van sportverenigingen in Tilburg. Uitkomsten uit de verenigingsmonitor kunnen handvatten bieden voor het verenigingsbeleid en ondersteuning van de gemeente Tilburg in de komende jaren.

Contactpersoon: Janine van Kalmthout.