Vitaliteitsindex

Maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren hebben voor een veranderde rol voor sportverenigingen gezorgd. De vitaliteit van sportverenigingen is hiermee in het middelpunt van de belangstelling gekomen.

Het Mulier Instituut heeft een vitaliteitsindex ontwikkeld waarmee snel een beeld kan worden gekregen van de organisatiekracht en de maatschappelijke oriëntatie van verenigingen. De index vertelt of een vereniging nu en in de toekomst goed in staat is om zijn sport(en) aan zijn leden aan te bieden, brengt inzicht in hoe de samenwerking met andere (niet) sportorganisaties verloopt, en meet hoe het op de sportvereniging is gesteld met gezondheid en normen en waarden.

De index bestaat uit een matrix waarin vier segmenten worden onderscheiden: kwetsbare verenigingen (niet tot nauwelijks organisatiekracht en maatschappelijke activiteit), krachtige verenigingen (organisatiekrachtig maar vervullen geen maatschappelijke rol), maatschappelijke verenigingen (vervullen maatschappelijke rol, maar geen krachtige organisatie) en vitale verenigingen (organisatiekrachtig en vervullen een maatschappelijke rol).

De vitaliteitsindex is de afgelopen jaren in verschillende gemeenten en regio’s ingezet. Dit biedt mogelijkheden tot vergelijking en benchmarking met landelijke cijfers. Het monitoren van de vitaliteit en de ontwikkelingen bij de sportverenigingen geeft bij iedere nieuwe beleidsperiode actuele informatie over de stand van zaken bij de clubs. Dit gebeurt onder andere in de gemeenten Tilburg, Arnhem en Schiedam. Wat de vitaliteitsindex aan resultaten oplevert vindt u in dit overzicht.

Lokale index

De vitaliteitsindex is gebaseerd op twee pijlers: organisatiekracht en maatschappelijke oriëntatie van sportverenigingen. Het basismodel vitaliteitsindex wordt op basis van de resultaten uit de verenigingsmonitor ingevuld. De mogelijkheid bestaat om de vitaliteitsindex met vragen of criteria uit te breiden zodat deze beter aansluit bij de beleidspraktijk in de gemeente. De gemeente Zeist heeft ervoor gekozen om de index aan te vullen met vragen. De gemeenten Arnhem en Schiedam hebben op basis van hun sportnota samen met het Mulier Instituut een eigen vitaliteitsindex ontwikkeld. Een index gebaseerd op andere pijlers dan het basismodel, passend bij het sportbeleid in de gemeente.

Andere sectoren

Een andere mogelijkheid is om voor andere sectoren een index samen te stellen. Voor de gemeente Zandvoort is naast een vitaliteitsindex een index ontwikkeld die is gericht op de toeristische sector. In hoeverre is er een verbinding tussen sport en toerisme, vervullen sportverenigingen ook een rol ten aanzien van de toeristische sector in de gemeente?

In het lokale sportbeleid wordt steeds vaker verbinding met het sociale domein of culturele sector gezocht. Dan rijst niet alleen de vraag hoe sportverenigingen met deze rol omgaan, maar ook hoe andere organisaties daartoe in staat zijn. Om dit in beeld te brengen worden momenteel monitoren ontwikkeld voor andere sportaanbieders en organisaties in het sociale domein,  en de culturele en welzijnssector. Deze monitoren zijn gebaseerd op de pijlers van vitaliteitsindex.

De vitaliteitsindex voor sportverenigingen kan ook gecombineerd worden met het ruimte-onderzoek. Daarbij worden de ruimtelijke implicaties van voorzieningen en accommodaties verbonden met de vitaliteit van de sportverenigingen in de gemeente, zoals in de gemeente Leudal is gedaan.

Gecombineerd onderzoek naar vitaliteit sportverenigingen in Noord-Holland

In opdracht van gemeenten Haarlem, Beverwijk en Haarlemmermeer voerde het Mulier Instituut in samenwerking met Team Sportservice een onderzoek uit naar de vitaliteit van de sportverenigingen in deze drie gemeenten. Het betrof een gecombineerd onderzoek, waarbij in drie gemeenten tegelijkertijd de verenigingsmonitor met vitaliteitsindex werd uitgevoerd. De vragenlijst werd aangevuld met een module Sportakkoord, die aanhaakte bij de pijlers van het Nationaal Sportakkoord. Naast inzicht in de pijler vitale sport- en beweegaanbieders, werd hierdoor ook inzicht verkregen in de andere pijlers van het Nationaal Sportakkoord: van jongs af aan vaardig in bewegen, inclusief sporten en bewegen, duurzame sportinfrastructuur en positieve sportcultuur.

De resultaten van het onderzoek in de gemeente Haarlemmermeer en de gemeente Beverwijk zijn nu te downloaden.

Contactpersoon: Janine van Kalmthout.

 

Uitgelicht

Vitaliteitsindex

Bekijk wat de resultaten kunnen zijn als de vitaliteitsindex, organisatiekracht en maatschappelijke oriëntatie van sportverenigingen worden onderzocht.

Uitgelicht

Verenigingsmonitor Tilburg

De verenigingsmonitor die het MI in Tilburg heeft uitgevoerd geeft inzicht in de huidige stand van zaken bij sportverenigingen in de gemeente. Voor de gemeente Tilburg is het waardevol om inzicht te krijgen in hoeverre verenigingen organisatiekrachtig en maatschappelijk actief zijn. De monitor vormt één van de instrumenten om het sportbeleid, en met name het ondersteuningsbeleid, te onderbouwen en te versterken.