Heatmaps

Heatmaps

De beweegvriendelijke omgeving op adresniveau gevisualiseerd

Grip krijgen op de beweegvriendelijkheid van de leefomgeving is uitdagend. Eén aspect van de beweegvriendelijke omgeving betreft de ‘hardware’. De Kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving brengt dit op gemeentelijk niveau in kaart. Om beleid te kunnen maken op buurt- of wijkniveau, is gedetailleerder inzicht in de beweegvriendelijkheid van de omgeving nodig. Het Mulier Instituut heeft daartoe een nieuwe methodiek ontwikkeld waarmee we de beweegvriendelijke omgeving van ieder adres in Nederland met behulp van heatmaps kunnen visualiseren.

Wat zijn heatmaps?

Heatmaps geven op hoog schaalniveau een indicatie van de mogelijkheden om te sporten en te bewegen in de fysieke woonomgeving. De ontwikkelde methodiek analyseert de directe woonomgeving van elk woonadres en kijkt over buurt- en wijkgrenzen heen. De heatmaps geven daarmee inzicht in de dichtheid van de ‘hardware’. De heatmaps kunnen voor de volgende vijf deelindicatoren worden berekend: sportaccommodaties, sport- en speelplekken, sport-, speel- en beweegruimte, wandel- en fietspaden en nabijheid van voorzieningen.

Figuur 1 is een voorbeeld van een heatmap van de speelplekken in de gemeente Almere. Hierbij geldt dat hoe geler het gebied, hoe hoger de concentratie speelplekken is.

Figuur 1 Heatmap speelplekken in de gemeente Almere

Wat zijn de mogelijkheden van deze heatmaps?

Gedetailleerd inzicht in dichtheid verschillende voorzieningen

De heatmaps geven een gedetailleerd beeld van de dichtheid van de verschillende typen voorzieningen en daarmee een objectief beeld van de fysieke elementen die bijdragen aan een beweegvriendelijke omgeving.

Combinatie met datasets – zoals demografische gegevens – geeft inzicht in afstemming tussen vraag en aanbod

Door de heatmaps te combineren met andere datasets, bijvoorbeeld demografische gegevens, wordt veel extra informatie verkregen. De heatmaps van de speelplekken kunnen bijvoorbeeld worden gerelateerd aan gedetailleerde gegevens over het aantal jongeren en de heatmaps van de nabijheid van voorzieningen aan het aantal 65-plussers. Figuur 2 geeft een beeld van de nabijheid van voorzieningen in verhouding tot de doelgroep ouderen. De omcirkelde gebieden zijn de belangrijkste aandachtsgebieden wat betreft de afstemming tussen vraag en aanbod

Figuur 2 Nabijheid van voorzieningen ten opzichte van aantal 65-plussers in de gemeente Almere

Berekeningen met scenario’s geven inzicht in de toekomst

De heatmaps kunnen niet alleen met gegevens over de huidige situatie (bijvoorbeeld bevolkingsaantallen) worden gecombineerd, maar ook met gegevens over de toekomstige situatie. Denk hierbij aan wat er gebeurt met de beweegvriendelijkheid van de omgeving als groene voorzieningen of speelplekken worden gerealiseerd. Hoeveel en welke mensen profiteren daar dan van? Maar ook doorberekeningen met bevolkingsprognoses geven veel informatie. Klopt het aantal speelplekken in de toekomst nog wel als een wijk in samenstelling verandert?

Input voor gesprekken met andere werkvelden en invalshoeken

We zien de heatmaps als een eerste stap om de beweegvriendelijkheid van de omgeving te (kunnen) verbeteren. De heatmaps en afgeleide kaarten geven een startpunt om het gesprek aan te gaan met betrokkenen vanuit verschillende werkvelden en invalshoeken (ruimtelijke ordening, sport(beleid), gezondheid, verkeerskunde, stedenbouw en landschap, wijkmanagers, bewoners). Zo kunnen in werksessies de heatmaps en afgeleide kaarten worden aangevuld met kwalitatieve aspecten, zoals de kwaliteit van speelplekken en de toegankelijkheid van parken. Op deze manier worden zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens over de beweegvriendelijkheid van de omgeving gebruikt.

Hoe kan ik heatmaps toepassen bij het maken van beleid?

Omdat de heatmaps op objectieve data zijn gebaseerd en zeer gedetailleerde informatie geven, vormen ze een sterk uitgangspunt voor diverse beleidsvraagstukken, zoals:

• Omgevingswet/Omgevingsvisie: gemeenten kunnen onder de nieuwe Omgevingswet aan de slag voor een gezonde leefomgeving. De Raad van de Leefomgeving en Infrastructuur adviseert om de stad zo in te richten dat burgers worden gestimuleerd om gezonder te leven. De informatie die de heatmaps geven, kunnen ondersteunend zijn in het maken van keuzes om burgers zo goed mogelijk te faciliteren en te stimuleren om in de openbare ruimte te sporten en te bewegen. Keuzes die uiteindelijk een plek krijgen in de instrumenten van de Omgevingswet.
• Herontwikkeling van gebieden: waar kunnen of moeten fysieke elementen worden ontwikkeld die bijdragen aan de beweegvriendelijkheid van de omgeving, rekening houdend met de toekomstige bevolkingssamenstelling?
• Speelplan: waar liggen nu en in de toekomst knelpunten met betrekking tot speelplekken in relatie tot de doelgroep?
• (Lokaal) sportakkoord: waar liggen kansen om de beweegvriendelijkheid van de omgeving te verbeteren om zo meer mensen een leven lang te laten sporten/bewegen?

Wilt u meer weten over onderzoek naar de beweegvriendelijke omgeving? Neem vrijblijvend contact op met Karin Wezenberg-Hoenderkamp of Rick Prins.