Pedagogisch sportklimaat

Aandacht voor pedagogisch sportklimaat

Een goed pedagogisch klimaat is een sportomgeving waar autonomie, verbondenheid en competentie centraal staan, zodat kinderen zich in en door sport optimaal kunnen ontwikkelen en hun sport positief beleven (Nederlandse Sportraad, 2023).

De beleidsaandacht voor het thema pedagogisch sportklimaat groeit. Vanuit programma’s zoals Meedoen alle Jeugd door Sport (2006-2010), Sportiviteit & Respect (2009-2012), Veilig Sportklimaat (2011-2018) en het Nationaal Sportakkoord (2018-2022) was er al aandacht voor aspecten van een pedagogisch sportklimaat. In het Nationaal Sportakkoord II is deze aandacht voortgezet binnen het deelakkoord ‘sociaal veilige sport’ (voorheen ‘positieve sportcultuur’). Deze (toegenomen) beleidsaandacht komt deels voort uit de groeiende bewustwording dat een pedagogisch klimaat de basis vormt voor een positieve sportervaring van kinderen en dus voor sportplezier en sportdeelname. Het is van belang dat kinderen zo lang mogelijk plezier in de sport houden om uitval tegen te gaan.

Onderzoek naar pedagogisch sportklimaat

Het Mulier Instituut heeft de afgelopen jaren op verschillende manieren aan kennisontwikkeling gedaan op het gebied van pedagogisch klimaat in de jeugdsport.

• Het Mulier Instituut maakte tussen 2018 en 2021 deel uit van het onderzoeksconsortium ‘Kids First, towards a pedagogical sport climate’ (Christelijke Hogeschool Windesheim). In het kader van Kids First deed het Mulier Instituut vragenlijstonderzoek naar het pedagogisch sportklimaat onder verenigingsbestuurders, ouders en jeugdtrainers.
• Als onderdeel van de monitoring van het Nationaal Sportakkoord, heeft het Mulier Instituut onderzoek gedaan naar de ingezette maatregelen en inspanningen binnen het deelakkoord positieve sportcultuur, gericht op de ontwikkeling van een pedagogisch sportklimaat.
• Een belangrijke ontwikkeling is de nieuwe functie van clubkadercoach, een professional (zoals een buurtsportcoach) die bij de sportvereniging trainersbegeleiding opzet, met als doel de pedagogisch-didactische vaardigheden van trainers te vergroten. Het Mulier Instituut heeft in 2020 een procesevaluatie uitgevoerd naar het proeftuinproject clubkadercoaching, waarin werd geëxperimenteerd met de inzet van deze professionals.
• In opdracht van de KNVB en KNGU voerde het Mulier Instituut een belevingsonderzoek uit naar een pedagogisch sportklimaat in de voetbalsport en de gymsport. Dit onderzoek bestond uit een combinatie van vragenlijstonderzoek onder trainers/coaches en ouders van jeugdsporters en kwalitatief onderzoek door middel van focusgroepgesprekken met jeugdsporters.  Er verschenen twee aparte publicaties over het ervaren pedagogisch sportklimaat in het voetbal en in de gymsport.
• De afgelopen jaren zijn sportbonden aan de slag gegaan met het aanpassen van hun sportaanbod voor de jeugd. In 2022 deed het Mulier Instituut onderzoek naar de betekenis van deze aanpassingen. In de aanpassingen staat een aantal pedagogische principes centraal. Zo zien we veel aandacht voor sportplezier, het stimuleren van autonomie, het ervaren van competentie en ondersteuning van anderen. Meerdere aanpassingen hebben als doel de ontwikkeling van het kind centraal te stellen in plaats van alleen de winst. De resultaten van dit onderzoek zijn gepresenteerd in een rapportage en factsheet.

Verder heeft het Mulier Instituut sinds 2019 verschillende onderzoeksinstrumenten ontwikkeld om meer inzicht te krijgen in de ervaringen met een pedagogisch sportklimaat, vanuit de perspectieven van verschillende betrokken actoren, zoals verenigingsbestuurders, trainers/coaches, jeugdsporters en hun ouders.