Pedagogisch sportklimaat

Met de komst van het Nationaal Sportakkoord is de beleidsmatige aandacht voor het thema veilig sportklimaat voortgezet onder de noemer positieve sportcultuur. Een (beleidsmatig gezien) relatief nieuw element hierin is het pedagogische aspect: naast dat een kind veilig en met plezier moet kunnen sporten, is het ook van belang dat het zich ontwikkelt en leerervaringen heeft (anders dan sporttechnisch). Hierbij kan gedacht worden aan het leren van waarden en normen en het omgaan met teleurstellingen. Het uitgangspunt is dat trainers en verenigingen in staat moeten zijn een kindgerichte omgeving te creëren waarin dit mogelijk is.

Het Mulier Instituut heeft de afgelopen jaren op verschillende manieren aan kennisontwikkeling gedaan op het gebied van pedagogisch klimaat in de jeugdsport. Tussen 2018 en begin 2021 maakte het Mulier Instituut deel uit van het onderzoeksconsortium ‘Kids First, towards a pedagogical sport climate’ (zie onder).

Daarnaast vindt in navolging van het programma Veilig Sport Klimaat (2011-2018) monitoring plaats van de ingezette maatregelen en inspanningen binnen het deelakkoord positieve sportcultuur van het Nationaal sportakkoord, gericht op de ontwikkeling van een pedagogisch sportklimaat. Hierbij valt te denken aan ondersteuning vanuit de Academie voor Sportkader, NOC*NSF en sportbonden voor sportverenigingen, via workshops sportief coachen of ‘vier inzichten voor trainers’, maar ook aan de aandacht voor een pedagogisch sportklimaat in de lokale sportakkoorden.

Een belangrijke ontwikkeling is de nieuwe functie van clubkadercoach, een professional (zoals een buurtsportcoach) die bij de sportvereniging trainersbegeleiding opzet, met als doel de pedagogisch-didactische vaardigheden van trainers te vergroten. Het Mulier Instituut heeft in 2020 een procesevaluatie uitgevoerd naar het proeftuinproject clubkadercoaching, waarin werd geëxperimenteerd met de inzet van deze professionals bij een eerste groep sportverenigingen. Ook de verdere ontwikkelingen op het gebied van clubkadercoaching zullen in het kader van de monitoring van het sportakkoord worden gevolgd.

Verder heeft het Mulier Instituut sinds 2019 verschillende onderzoeksinstrumenten ontwikkeld om meer inzicht te krijgen in de ervaringen met een pedagogisch sportklimaat, vanuit de perspectieven van verschillende betrokken actoren, zoals verenigingsbestuurders, trainers/coaches, jeugdsporters en hun ouders. Deze instrumenten zijn deels toegepast in het belevingsonderzoek naar een pedagogisch sportklimaat in de voetbalsport en de gymsport, dat het Mulier Instituut in opdracht van de KNVB en KNGU uitvoert. Dit nog lopende onderzoek bestaat uit een combinatie van vragenlijstonderzoek onder trainers/coaches en ouders van jeugdsporters en kwalitatief onderzoek door middel van focusgroepgesprekken met jeugdsporters.  

Kids First

Het Mulier Instituut maakt deel uit van het onderzoeksconsortium ‘Kids First, towards a pedagogical sport climate’ van projectleider Nicolette Schipper-Van Veldhoven (Christelijke Hogeschool Windesheim). Dit is een tweejarig onderzoek in het kader van het programma Sport & Bewegen 2017 van ZonMw.

Binnen Kids First doen de betrokken partijen onderzoek naar het pedagogisch sportklimaat voor 12-15-jarigen bij acht hockey- en voetbalverenigingen. Kindgerichtheid, sportplezier en veiligheid zijn belangrijke voorwaarden voor een positieve psychosociale ontwikkeling van kinderen in en door sport. De centrale onderzoeksvraag is wat de belangrijkste indicatoren zijn voor een pedagogisch sportklimaat op verenigingsniveau en hoe dit – met diverse (big) data – in kaart kan worden gebracht en kan worden gevolgd.

Het Mulier Instituut draagt met haar expertise vanuit het programma Veilig Sport Klimaat onder meer bij aan dataverzameling, door middel van de SportklimaatApp en diverse landelijke benchmarks onder bestuurders van hockey- en voetbalverenigingen en de trainers en ouders van 12-15-jarige hockeyers en voetballers. De resultaten hiervan worden in april 2021 in twee rapportages naar buiten gebracht. In april 2021 wordt ook het gehele onderzoeksproject Kids First afgerond met een symposium.