Sportverenigingen

Sportverenigingen organiseren een groot deel van het sportaanbod in Nederland.  Het Mulier Instituut volgt sinds het jaar 2000 de stand van zaken en de ontwikkelingen in de Nederlandse sportverenigingen door middel van de landelijke Verenigingsmonitor. Daarbij komen alle aspecten van het verenigingsleven aan de orde. Enkele bevindingen uit de landelijke Verenigingsmonitor 2019:

  • In de afgelopen twee jaar zag een kwart van de verenigingen hun ledenaantal dalen. Bij de helft is het ledental gelijk gebleven en bij één op de vijf gestegen. Het ledenaantal is bij met name grote verenigingen (> 250 leden) gestegen en bij kleine verenigingen (≤ 100 leden) gedaald.
  • Ondanks de zorgen van verenigingen over beschikbaarheid en aanwas van vrijwilligers, geven de meeste verenigingen (82%) aan over voldoende vrijwilligers te beschikken.
  • Acht op de tien sportverenigingen (84%) hebben het afgelopen jaar samengewerkt met één of meer organisaties.
  • Twee derde van de sportverenigingen (67%) is voldoende of goed in staat om het sportaanbod voor de (potentiële) leden te organiseren.
  • Ongeveer een derde van de verenigingen (36%) is voldoende of goed in staat een bredere maatschappelijke functie te vervullen.
  • Een kwart van de verenigingen is vitaal. Dit zijn verenigingen die organisatiekrachtig zijn en een maatschappelijke rol vervullen.

De landelijke cijfers (Jaarbericht Verenigingsmonitor) worden regelmatig als benchmark gebruikt om regionale en lokale ontwikkelingen tegen af te zetten. Een aantal gemeenten (o.a. Arnhem, Tilburg, Haarlem) volgt hun sportverenigingen op het gebied van organisatiekracht, maatschappelijke rol en vitaliteit. Maar ook in transitieregio’s zoals Friesland en Goeree-Overflakkee is het monitoren van sportverenigingen actueel. Veel landelijke cijfers en de ontwikkeling van sportverenigingen zijn gebundeld in het Brancherapport Sportverenigingen in Nederland.

Sportverenigingen worden steeds vaker betrokken bij maatschappelijke problematiek en worden gezien als partner in het sociale domein. Het Mulier Instituut volgt onder andere de rol van de sportverenigingen in het kader van een positieve sportcultuur, de inzet van buurtsportcoaches en sport voor mensen met een beperking. Ook lokaal wordt deze rol in beeld gebracht, zoals in Houten.

In samenwerking met andere partijen zoals JOGG, de hartstichting, RVO of provincies, wordt het monitoren van verenigingen steeds uitgebreid met actuele beleidsthema’s zoals gezonde sportkantines, rookvrije verenigingen, zorgvoorzieningen en duurzaamheid.

Websheet Sportverenigingen in Nederland

Hoe hebben sportverenigingen in Nederland zich de afgelopen tien jaar ontwikkeld? Welke sportbonden zijn het grootst en hebben de meeste verenigingen? Hebben sportverenigingen voldoende vrijwilligers, hoe staan zij er financieel voor en kijken zij over de grenzen van hun eigen club?

In het websheet Sportverenigingen in Nederland wordt dieper ingegaan op ontwikkeling van de ruim 26.000 sportverenigingen die Nederland telt. Klik hier om het websheet te lezen.

Lopend onderzoek: open clubs en vitale sportparken in Gelderland

Het Mulier Instituut onderzoekt projecten waarin een sportvereniging zich ontwikkelt tot open club of waarin verschillende (sport)partijen samenwerken aan een vitaal sportpark. De provincie Gelderland is subsidieverlener voor deze projecten en heeft het Mulier Instituut, samen met HAN Sport en Bewegen, opdracht gegeven de resultaten van de inspanningen te onderzoeken.

Het Mulier Instituut en de HAN Sport en Bewegen onderzoeken met behulp van kwalitatieve en kwantitatieve methoden de ontwikkeling en de maatschappelijke resultaten van de ondersteunde trajecten in Gelderland. Uitgangspunt is succes- en faalfactoren te benoemen bij de uitvoer van dit soort projecten, met als achterliggend doel een bijdrage te leveren aan toekomstige projecten. De focus ligt op de betekenis van de projecten voor de samenwerking tussen verschillende partijen, de sportparticipatie (en eventuele toename daarvan), de toekomstbestendigheid van de sportvereniging of sportpark en de leefbaarheid in de wijk.

Het Mulier Instituut volgt 11 projecten die tot daadwerkelijke realisatie overgaan. In het najaar van 2018 en voorjaar van 2019 is bij alle projecten een nulmeting uitgevoerd. Door middel van interviews zijn de stand van zaken en de verwachtingen voor het project geïnventariseerd. In het najaar van 2019 volgt bij alle projecten een tussenmeting (hoe verloopt het proces, wat zijn de opbrengsten en verwachtingen halverwege het project?). Eind 2020 volgt een nameting, waarin we kijken naar de ontwikkeling, de opbrengsten en succes- en faalfactoren. De nameting bestaat naast interviews ook uit kwantitatief vragenlijstonderzoek onder buurtbewoners en verenigingsleden (uitgevoerd door de HAN). Na afloop van deze twee jaar moet het onderzoek inzicht geven in de kwaliteit van de samenwerkingen rondom de trajecten en de manier waarop dit bijdraagt aan de toekomstbestendigheid van de vereniging en inzicht in de maatschappelijke bijdragen gericht op sportparticipatie en leefbaarheid in dorp of wijk.

Daarnaast worden op kleinere schaal zes verkenningstrajecten onderzocht. Ze worden na afloop van het traject kwalitatief geëvalueerd, waarbij wordt ingegaan op het doorlopen proces, de succes- en faalfactoren daarin en eventuele resultaten van de verkenning.

Klik hier voor meer informatie.

Neem voor meer informatie over dit onderzoek contact op met Janine van Kalmthout.

Lopend onderzoek: inkomsten voor sport uit alcohol en voeding

In het Nationaal Preventieakkoord van 2018 zijn voor de thema’s overgewicht en problematisch alcoholgebruik acties opgenomen. Een van deze acties is een onderzoek naar sponsoring en catering van alcoholhoudende dranken en van producten die minder goed in een gezond voedingspatroon passen. In opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) onderzoekt het Mulier Instituut de inkomsten voor de sportsector uit alcohol en voeding.

Allereerst wordt onderzocht in welke mate sport afhankelijk is van sponsoring door alcoholproducenten en van producenten van producten die minder goed in een gezond eetpatroon passen én van inkomsten uit eigen catering van alcoholhoudende dranken en producten die minder goed in een gezond voedingspatroon passen. Hierbij wordt gekeken naar sportverenigingen en sportevenementen. Daarnaast worden kansrijke alternatieven in kaart gebracht die voldoende inkomsten genereren door sponsoring en catering met als doel sportverenigingen en sportevenementen financieel gezond te houden op een wijze die past bij een gezonde sportomgeving.

De resultaten van het onderzoek worden eind september verwacht.

Neem voor meer informatie contact op met Amika Singh.

Uitgelicht

Sportverenigingen in Nederland: nieuw elan voor verenigingssport

In de sportbeoefening neemt de verenigingssport een minder grote plaats in dan voorheen. Is de sportvereniging vooral een symbool van vergane tijden, of springlevend? Het Brancherapport Sportverenigingen in Nederland geeft antwoord op die vraag door de actuele situatie van de sportverenigingen in kaart te brengen: hoe staan de clubs ervoor wat betreft ledenontwikkeling, bestuur, accommodatie, kader en financiën? In hoeverre zijn de verenigingen in staat in te spelen op maatschappelijke ambities om toegankelijk te zijn voor iedereen en een bijdrage te leveren aan beleid op andere gebieden, zoals in het sociaal domein?

Product

Verenigingsmonitor

De Verenigingsmonitor is een uitgebreide set vragen die wordt uitgevraagd onder de verenigingen van het Verenigingspanel. Dit landelijke panel staat model voor de ruim 28.000 sportverenigingen die Nederland telt en waarvan bijna 25.000 verenigingen bij sportbonden van NOC*NSF zijn aangesloten. In opdracht van provincies, gemeenten en bonden worden provinciale, gemeentelijke en bondspecifieke Verenigingsmonitoren uitgezet, waarbij de uitkomsten desgewenst kunnen worden vergeleken met landelijke cijfers of uitkomsten van bijvoorbeeld referentiegemeenten.