Nationale sporthelden hebben beperkte maatschappelijke voorbeeldfunctie voor jongeren

20 maart 2025

Het sportbeleid zet in op het vergroten van de maatschappelijke betekenis van nationale sporthelden. Mede omdat sporthelden een belangrijke inspiratiebron voor jongeren kunnen zijn en een voorbeeldrol kunnen vervullen. Maar twee op de drie jongeren hebben geen sportheld. Dit blijkt uit onderzoek van het Mulier Instituut onder een etnisch diverse groep jongeren (16-21 jaar) uit grote steden.

De uitkomsten van ons onderzoek bevestigen dat sporthelden jongeren, ongeacht hun achtergrond, kunnen inspireren in en buiten de sport. Tegelijkertijd blijken de keuzes van de jongeren voor hun helden minder vrij, persoonlijk en sociaal neutraal dan ze zelf denken.

Topsporters als persoonlijk voorbeeld

Twee op de drie jongeren met een sportheld zien deze als een groot voorbeeld. De sportheld motiveert ze om beter te worden in hun sport en inspireert ze om gezonder te leven. Deze voorbeeldrol erkennen de jongeren breed, ongeacht hun gender of etniciteit. Dit wijst vooral op een belangrijke persoonlijke betekenis voor (sportende) jongeren en niet zozeer op een brede maatschappelijke impact. Want twee derde van de jongeren noemt geen sportheld.

Vooral mannelijke sporthelden

In totaal noemen de jongeren 87 verschillende sporthelden uit 18 verschillende sporten. De meeste sporthelden zijn niet-Nederlandse, mannelijke voetballers. Voetballers Messi en Ronaldo komen verreweg het vaakst voorbij.
Jongeren geven aan dat kenmerken als geslacht en afkomst er niet toe doen. Toch zien we opvallende patronen in de keuze voor sporthelden. Zo kiezen mannelijke respondenten bijna uitsluitend mannelijke helden. Ook de meeste vrouwen kiezen mannelijke sporthelden.

Beperkte verbondenheid met land en stad door sportheld

Drie op de tien jongeren met een sportheld voelen zich door hun sportheld meer verbonden met Nederland. Van de hele groep jongeren geldt dit voor één op de tien.
Witte jongeren voelen vaker verbondenheid met Nederland door hun sportheld dan met hun stad. Onder jongeren Van kleur is dat andersom. Dat laatste sluit aan bij de grotere etnische diversiteit in grote steden. Jongeren Van kleur zijn daar vaak minder ‘de ander’ dan in de Witte Nederlandse samenleving als geheel.

Over het onderzoek 

Via onderzoekbureau Ipsos hebben we eind 2023 een online vragenlijst uitgezet onder bijna 400 jongeren van 16-21 jaar, waarvan 300 jongeren uit de vier grote steden (Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht). Jongeren konden één of twee helden noemen. Daarna vroegen we waarom ze voor deze (sport)held kozen. En welke betekenissen sporthelden hebben voor hen.
Dit onderzoek maakt deel uit van een studie naar sporthelden, etnische diversiteit en verbondenheid. Deze studie naar sporthelden is onderdeel van een groot project in de Nationale Wetenschapsagenda naar representaties van diversiteit en verbondenheid in Nederland (Re/Presenting Europe).