Beweegwijsheid: de basis voor een leven lang bewegen

26 juni 2025

Medio juni heeft demissionair staatssecretaris Karremens (VWS) ons visiedocument over beweegwijsheid naar de Kamer gestuurd. VWS wil, samen met de partners van Sportakkoord II, een iets andere focus om de jeugd meer te laten sporten en bewegen. 

Bij bewegen en sporten ligt van oudsher de nadruk op het fysieke domein, zoals motorische vaardigheden, kracht of fitheid of andere – vaak goed te meten – uitkomsten. Die benadering reduceert bewegen en beweegdeelname tot wat kinderen en jongeren ‘kunnen’.  

Holistische benadering 

Beweegwijsheid is een breed concept dat onze relatie met bewegen en sport gedurende ons leven beschrijft. Vanuit deze holistische benadering worden aspecten uit verschillende componenten (fysieke, psychologische, sociale en cognitieve) geïntegreerd in het concept van beweegwijsheid: 

• Kunnen: In staat zijn te bewegen – motorische vaardigheden en andere fysieke mogelijkheden,  bijvoorbeeld kracht, uithoudingsvermogen, lenigheid (fysiek). 
• Willen: Zelfvertrouwen hebben in eigen bewegen en sporten, motivatie ontwikkelen, leren omgaan met uitdagingen en teleurstellingen (psychologisch). 
• Verhouden: Zich weten te verhouden tot anderen tijdens het bewegen en sporten, samen bewegen beleven, omgaan met verschillende niveaus en/of vormen van deelname aan beweeg- en sportactiviteiten (sociaal); 
• Weten: Welke vorm van bewegen en sport past bij je? Weten om te gaan met veranderende  omstandigheden/contexten en kennis over (spel)regels (cognitief). 

Fysieke, psychologische, sociale en cognitieve componenten 

De holistische benadering houdt in dat het niet gewenst is om te focussen op één afzonderlijke component. Er wordt gekeken naar de fysieke, psychologische, sociale en cognitieve componenten die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Ze dragen, zo staat in ons visiedocument dat het Ministerie van VWS omarmde, samen bij aan ‘een leven lang bewegen’.  

De meerwaarde van ‘verbreding’ 

In ons visiedocument ‘Beweegwijsheid: de basis voor een leven lang bewegen’ leggen we uit waarom we wat minder focussen op de motoriek. We verbreden het verhaal naar hoe ‘beweegwijsheid’ kan bijdragen aan het in beweging brengen van de jeugd. De meerwaarde van het concept beweegwijsheid zit, zo schrijven onze onderzoekers Amika Singh, Elien Plompen, Sanne Veldman en Maaike Heerschop in de holistische benadering.  

Het fundament leggen 

Idealiter wordt in de jeugd het fundament gelegd. We maken kinderen ‘beweegwijs’ door ze te ondersteunen bij het zich ontwikkelen op het gebied van de verschillende componenten. Door kinderen in verschillende contexten (thuisomgeving, schoolomgeving, sport, publieke ruimte) te ondersteunen om beweegwijs te worden, scheppen we de voorwaarden om een leven lang te kunnen bewegen. In ‘Beweegwijsheid: de basis voor een leven lang bewegen’ bieden we een overzicht van:  

• De oorsprong en betekenis van beweegwijsheid (wat is beweegwijsheid?).
• De toegevoegde waarde van beweegwijsheid (wat kun je met beweegwijsheid?).
• Beweegwijsheid in de Nederlandse context en voorbeelden van toepassingen in andere landen (hoe wordt beweegwijsheid in Nederland en in andere landen toegepast?).
• De beweegreis van jeugd in Nederland (hoe maken we de jeugd in Nederland beweegwijs?).

Meer weten over beweegwijsheid? Over de toegevoegde waarde, de Nederlandse context en de ontwikkelingen in landen om ons heen? Lees dan hier ons visiedocument: