Sport en bewegen voor mensen met een beperking staat de laatste jaren steeds meer in de belangstelling van de landelijke, provinciale en lokale overheid en eveneens bij het bredere publiek. Successen op de Paralympische Spelen, maar vooral ook de ondertekening van het VN-Verdrag Handicap in 2016 en de daardoor toegenomen aandacht voor gelijke kansen voor mensen met een beperking om deel te nemen aan de samenleving, dragen daar in belangrijke mate aan bij. Onderzoek laat zien dat deelnemen aan sport en bewegen voor mensen met een beperking of chronische aandoening niet vanzelfsprekend is en extra stimulans en ondersteuning behoeft. Overheden en maatschappelijke organisaties nemen daarom maatregelen om sport en bewegen toegankelijk te maken voor iedereen. Dit krijgt vorm via het deelakkoord Inclusief sporten en bewegen, dat deel uit maakt van het Nationaal Sportakkoord en dat moet uitmonden in lokale initiatieven.
We kijken in het onderzoek naar personen met een lichamelijke beperking (horen, zien, bewegen), verstandelijke beperking, chronische aandoening, gedrags- en psychische problemen.
Data worden verzameld via nieuw en bestaand onderzoek, in samenwerking met en in opdracht of met subsidie van diverse organisaties die betrokken zijn bij sporten en bewegen voor mensen met een beperking op landelijk, provinciaal of lokaal niveau. Denk aan het ministerie van VWS, Kenniscentrum Sport en Bewegen, RIVM, NOC*NSF, provincies, gemeenten, Fonds Gehandicaptensport, Gehandicaptensport Nederland en bijvoorbeeld Special Olympics Nederland.
Monitor personen met een beperking
Het Mulier Instituut voert onderzoek uit naar de sport- en beweegdeelname van personen met een beperking en naar de ontwikkelingen in het beleid en de organisatie van sport en bewegen voor deze bevolkingsgroep. Dit onderzoek is onderdeel van de meerjarige monitor naar vijf bevolkingsgroepen in het kader van het Deelakkoord Inclusief sporten en bewegen van het Nationaal Sportakkoord.
Voor de monitor wordt gebruik gemaakt van bestaande kennis en data en worden nieuwe deelonderzoeken uitgevoerd. In de monitor wordt gekeken naar de (ontwikkeling in) de sport- en beweegdeelname van mensen met een beperking en het organisatie- en beleidslandschap. We kijken naar de huidige situatie en veranderingen door de tijd en zoomen in op factoren die hierbij een rol spelen.
In deze monitor worden (waar mogelijk) de volgende kenmerken meegenomen:
- Motorische beperking;
- Visuele en auditieve beperking;
- Verstandelijke beperking/zwakbegaafdheid/moeilijk lerend;
- Chronische aandoeningen;
- Gedragsproblemen;
- Psychische en psychiatrische problemen;
- Overige sociaal-demografische kenmerken zoals leeftijd, geslacht, ervaren gezondheid, gebruik hulpmiddelen.
Vanaf 2020 voeren we de volgende deelonderzoeken uit:
- Literatuur- en deskresearch;
- Interviews met experts in het landschap;
- Interviews met personen met een beperking (stage onderzoek);
- Secundaire analyse data bevolkingsonderzoeken;
- Peilingen stakeholders (gemeenteambtenaren sport; buurtsportcoaches; sportverenigingen; sportbonden; regio coaches aangepast sporten);
- Peilingen bevolking (beeldvorming algemene bevolking via Nationaal Sportonderzoek; onderzoek betekenis inclusief sporten en bewegen personen met een beperking en vertegenwoordigers/mantelzorgers via open bevraging);
- Case studies gemeenten (stage onderzoek).
Bij de ontwikkeling van onderzoeksinstrumenten en de uitvoering van het onderzoek werken we zoveel mogelijk samen met experts in het landschap en personen met een beperking.
Resultaten deelonderzoeken monitor mensen met een beperking
- Inclusief sporten en bewegen voor mensen met een beperking: landschap en betekenissen.
- Deelname sport en bewegen door mensen met een beperking.
- Sporten en bewegen voor mensen met een beperking: aandacht van sportbonden voor inclusief sporten en bewegen.
- De regionale aanpak voor sporten en bewegen voor mensen met een beperking.
- Sport- en beweeggedrag van actieve mensen met een beperking.
- Het sport- en beweeggedrag van kinderen met een beperking.
- Sporten en bewegen voor mensen met een beperking: de inzet van de buurtsportcoach.
- Sporten en bewegen voor mensen met een beperking: beleid en activiteiten van gemeenten.
- Houding ten aanzien van sporten voor en door mensen met een beperking.
- Invloed van de coronamaatregelen op actieve mensen met een beperking.
Ontwikkeling sport voor mensen met een beperking
Het Mulier Instituut heeft in een interactieve rapportage de ontwikkeling van sport voor mensen met een lichamelijke beperking in beeld heeft gebracht. De sportdeelname van volwassenen met een matige/ernstige lichamelijke beperking blijft een stuk lager dan van volwassenen zonder beperking. Waar voor mensen zonder beperking de sportdeelname de laatste jaren toeneemt, blijft de sportdeelname voor mensen met een beperking stabiel.
Sportdeelname mensen met beperking
De sportdeelname van mensen met een beperking blijft ver achter op de sportdeelname van mensen zonder beperking. Onder verschillende doelgroepen van mensen met een beperking is verschil te zien in sportdeelname, motieven en belemmeringen. Om de verschillende doelgroepen succesvol te bereiken is dan ook telkenmale een aangepaste aanpak nodig.
1-meting programma #PlayUnified
De bereidheid bij sportverenigingen om sporters met een verstandelijke beperking in hun vereniging te verwelkomen en voor hen aanbod te organiseren is groot. 53 procent van de reguliere sportverenigingen die nog geen leden met een verstandelijke beperking hebben, is bereid en ziet (misschien) mogelijkheden daartoe. Bij reguliere sportverenigingen die al leden met een verstandelijke beperking hebben, gaat het om bijna alle sportverenigingen (97%). Dit blijkt uit een 1-meting die het Mulier Instituut heeft uitgevoerd in het kader van het programma #PlayUnified van Special Olympics Nederland.
Toolbox behoefteonderzoek gehandicaptensport
Het Mulier Instituut heeft een toolbox behoefteonderzoek ontwikkeld die lokale of regionale organisaties (die zich bezighouden met gehandicaptensport) handvatten biedt om zelf een onderzoek uit te voeren naar de sport- en beweegbehoeften van mensen met een lichamelijke beperking en/of chronische aandoening, zodat zij inzicht krijgen in deze sport- en beweegbehoeften.