Sport vraagt om meer dan een beweegadvies: beter luisteren naar de betekenis van sport voor mensen met hiv of diabetes

Het is belangrijk dat zorgverleners in de spreekkamer (meer) ruimte bieden voor het vertellen van verschillende ziekteverhalen en daarin aandacht hebben voor de betekenis van bewegen en sport. Alleen het geven van een beweegadvies is meestal niet voldoende, zo blijkt uit verhalen van mensen met type 2 diabetes en hiv. Vanuit beide groepen geeft de meerderheid aan dat ze zich bij het (weer) gaan sporten of bewegen onvoldoende begeleid voelen. Binnen de behandeling zou niet alleen ruimte moeten zijn voor sport-  en beweegadvies in het kader van gezonde leefstijl, maar vooral ook vanuit een bredere relatie tot kwaliteit van leven.

Dit vormen de belangrijkste uitkomsten van het onderzoek Sport in Tijden van Ziekte onder mensen met diabetes type 2 of hiv en hun zorgverleners. Na stoppen met roken is ‘voldoende bewegen’ het eerstgenoemde aandachtspunt in de huisartsenrichtlijn over de behandeling bij diabetes type 2. Ook in de Zorgstandaard Diabetes is adviseren over bewegen een onderwerp. Niettemin geeft een derde van de mensen met diabetes type 2 aan dat in hun behandeltraject niet of nauwelijks aandacht voor het onderwerp was en slechts een op de vijf vindt dat hij of zij bij het (weer) oppakken van bewegen en sport na de diagnose goed is begeleid. Bij hiv maakt bewegen geen officieel onderdeel uit van de behandelrichtlijnen, maar is het geven van leefstijladviezen wel steeds belangrijker geworden. Desondanks geeft twee derde van de mensen met hiv aan dat ze niet goed begeleid zijn bij het (weer) oppakken of continueren van sport en bewegen.

stz-verhalen

Andere belangrijke uitkomsten uit het onderzoek zijn:

  • Uit verhalen van mensen met diabetes of hiv komt naar voren dat sport of bewegen een middel kan zijn om bijvoorbeeld minder medicatie te hoeven gebruiken of beter om te gaan met de aandoening. Maar in de verhalen komen ook belemmeringen, schuldgevoelens en verliesaspecten naar voren.
  • Weten dat sport goed voor je is, is iets anders kan het kunnen inpassen in je leven. Hoe je dat kunt doen, lijken mensen met diabetes en hiv vooral zelf uit te moeten zoeken. Er is binnen de consulten weinig tijd om, naast het bespreken van uitslagen, te praten over het leven met de aandoening en een mogelijke rol voor bewegen en sport daarin.

Belangrijke aanbevelingen voor zorgverleners zijn:

  • Heb aandacht en ruimte voor verschillende ziekteverhalen over leven met diabetes en hiv.
  • Luister naar die verhalen, desnoods keer op keer, ook om te zien welke impact de aandoening op het dagelijks leven heeft en laat een verteller merken dat hij of zij wordt gehoord.
  • Erken verschillende betekenissen die in die verhalen naar voren kunnen komen: betekenissen van ziekte, van sport of bewegen, van andere dingen in het leven. Sluit op die betekenissen aan door samen te zoeken naar wat bij iemand op een bepaald moment in het leven past. Of, bij gebrek aan tijd hiervoor of kennis hierover, verwijs door naar iemand die wel kan helpen.
  • Bezie bewegen en sport binnen een breder kader van kwaliteit van leven. Vanuit een medisch perspectief is bewegen/sport vooral iets functioneels; het kan een positief effect op de aandoening hebben. Maar vanuit het perspectief van het leven is of betekent het veel meer dan dat.
  • Maak in een gezamenlijk proces een vertaalslag van ‘knowing what’ – weten dat bewegen bij diabetes en hiv goed is of kan zijn – naar ‘knowing how’ – weten hoe je dat in de praktijk van het dagelijks leven structureel kunt inbedden.
  • Besef dat er geen standaardmethode is om begeleiding naar (ander) sport- en beweegaanbod goed aan te laten sluiten op een individueel verhaal; dit vraagt om maatwerk.

Klik hier voor de rapportage Stats & stories – mensen met diabetes type 2. Uitkomsten sport in tijden van ziekte – diabetes, deel 1.

Klik hier voor de rapportage Stats & stories – hiv. Uitkomsten sport in tijden van ziekte.

Klik hier voor de rapportage Stats & stories – hiv (samenvatting).

Zie voor meer informatie: www.stzverhalen.nl

Neem voor meer informatie contact op met Mirjam Stuij