Ruimte-onderzoek

 

Ruimte-onderzoek

Hebben we als gemeente voldoende accommodaties? Gegeven demografische veranderingen, waar gaan zich tekorten of overschotten voordoen? Biedt kunstgras (voldoende) soelaas? Is er genoeg ruimte voor bewegingsonderwijs binnen de vastgestelde normafstanden? Voor een snel en adequaat inzicht in de (toekomstige) behoefte aan sportaccommodaties heeft het MI een ruimte-instrument ontwikkeld. Dit instrument gaat afzonderlijk in op de behoefte aan buitensportaccommodaties, binnensportaccommodaties en zwembaden. Daarnaast heeft het Mulier Instituut een methodiek ontwikkeld om ook inzicht te bieden in de mogelijkheden om te sporten en bewegen in de openbare ruimte en de mate waarin dit zich verhoudt tot de behoefte van de bevolking.

Wilt u meer weten over hoe het ruimte-instrument u kan helpen om uw beleid vorm te geven? Neem vrijblijvend contact op met Remco Hoekman.

Ruimte-instrument buitensportaccommodaties

Met het ruimte-instrument maken we inzichtelijk wat de huidige vraag is naar buitensportaccommodaties en gaan daarbij afzonderlijk in op de diverse sporttakken (o.a. voetbal, hockey, korfbal, tennis, rugby en atletiek) en zetten dit af tegen het aanbod. Hierbij passen we de richtlijnen toe die sportbonden hanteren en die zijn vastgelegd in het handboek sportaccommodaties en hebben we aandacht voor nevengebruik van buitensportaccommodaties. Op basis van de verwachte bevolkingsontwikkeling, veranderende bevolkingssamenstelling en ontwikkelingen in de deelname aan takken van sport, bepalen we wat de vraag naar sportaccommodaties is voor de toekomst. Eventuele tekorten of overschotten worden zichtbaar door de toekomstige behoefte te vergelijken met het huidige aanbod, aangevuld met eventuele concrete uitvoeringsplannen voor extra velden, omzetting naar kunstgras of afstoting van velden.

Ruimte-instrument binnensportaccommodaties

Het ruimte-instrument binnensportaccommodaties gaat in op de behoefte aan ruimte voor de binnensportaccommodaties (sporthallen, sportzalen en gymzalen), door met behulp van draagvlakcijfers, benchmarkgegevens, bevolkingsprognoses en leerlingprognoses het aantal benodigde accommodaties voor nu en in de toekomst te bepalen. Op basis van verhuuroverzichten maken we bovendien inzichtelijk wat de bezetting is van de gemeentelijke binnensportaccommodaties op de piek- en dalmomenten. Met het oog op bewegingsonderwijs brengen we in kaart hoe groot de afstanden zijn tussen onderwijslocaties en binnensportaccommodaties en geven we aan waar eventuele knelpunten (kunnen) ontstaan.

Planningsinstrument zwembaden

Het Mulier Instituut heeft samen met de KNZB een planningsinstrument zwembaden ontwikkeld en voor het eerst toegepast in de gemeente Rotterdam.  Het instrument meet de zwemwaterbehoefte voor vijf verschillende activiteiten, te weten: onderwijs, sport, doelgroepenzwemmen, banenzwemmen en pretzwemmen. Door inzet van het planningsinstrument en gebruik van bevolkingsprognoses, gecombineerd met kwalitatief onderzoek onder zwembadmanagers, verenigingen en commerciële zwemscholen, wordt inzicht gegeven in de huidige en toekomstige behoefte aan overdekt zwemwater in een gemeente.

Sport en bewegen in de openbare ruimte

Het Mulier Instituut heeft de kernindicator beweegvriendelijke omgeving doorontwikkeld naar wijkniveau om goed zicht te krijgen op de lokaal aanwezige openbare ruimten die uitnodigen tot sport en bewegen. We verkennen welke sportief te gebruiken openbare ruimten beschikbaar zijn, hoe deze gebruikt worden en hoe deze (nog) geschikter gemaakt zouden kunnen worden. We besteden onder andere aandacht aan sportieve routestructuren (hardlooproutes, wandelroutes, etc.) en buitenfitnessvoorzieningen. We kijken verder naar mogelijkheden voor anders georganiseerde sport in de buitenruimte (o.a. bootcamp, loopgroepen) en lifestyle sports zoals skaten en free running. We hebben aandacht voor de fysieke omgeving, de organisaties die hier actief zijn en de activiteiten die er plaatsvinden. Dit levert interessante beleidsinformatie op voor gemeenten waarmee vorm kan worden geven aan het beleid rondom sport en bewegen in de openbare ruimte. Daarnaast helpt het om het belang van sport en bewegen te laten landen in de omgevingsvisies en –plannen die de komende jaren opgesteld worden vanwege de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2021.

Lopend onderzoek

Gemeente Utrecht: kengetal binnensport

De gemeente Utrecht streeft momenteel naar een aanbod aan binnensportruimte van één sporthal per 17.500 inwonersZij heeft het Mulier Instituut gevraagd om te onderzoeken of dit zogeheten planologische kengetal binnensport nog haalbaar is in verband met de verwachte toename van het aantal binnensporters in Utrecht. 

Het onderzoek heeft vier hoofdonderdelen: 

  • een vergelijking met kengetallen en uitgangspunten van andere (grote) gemeenten; 
  • een analyse van de ledencijfers van binnensportverenigingen in Utrecht; 
  • ervaringen en verwachtingen van gebruikers van binnensportaccommodaties (zowel verenigingen als overige gebruikers); 
  • een analyse van de trainings- en wedstrijdcapaciteit van binnensportaccommodaties, voor zowel breedte- en prestatie als topsport. 

Sportverenigingen en andere grootgebruikers van binnensportaccommodaties worden gevraagd een vragenlijst in te vullen. Voor sportverenigingen is dit een aanvulling op de SportUtrecht Scan van SportUtrecht. Daarnaast worden er gesprekken met sportbonden, exploitanten, de zaalverdelingscommissie en de vastgoedafdeling van de gemeente gevoerd om de uitkomsten van de data-analyse beter te kunnen duiden. 

Hoewel het planologische kengetal bedoeld is om de breedtesport te kunnen faciliteren, kan het niet helemaal los worden gezien van de behoefte aan sportruimte vanuit topsport en talentontwikkelingHoeveel ruimte daarvoor nodig is in reguliere of topsportaccommodaties, is namelijk rechtstreeks van invloed op de beschikbare capaciteit voor de breedtesport. Binnen het onderzoek worden daarom ook interviews met topsportverenigingen gehouden 

De conceptuitkomsten van het onderzoek worden op verschillende discussiebijeenkomsten gepresenteerd aan de Utrechtse (top)sportverenigingen en andere gebruikers. Deze bijeenkomsten worden samen met de gemeente Utrecht en SportUtrecht georganiseerd.  

Via dit onderzoek krijgt de gemeente Utrecht antwoord op de vraag of het kengetal voor de binnensport moet worden aangepast en, zo ja, wat dan een goed kengetal zou zijn. Ook wordt er (globaal) aangegeven of het huidige beleid voor of gebruik van binnensportaccommodaties moet worden aangepast. 

Contactpersoon: Karin Wezenberg-Hoenderkamp. 

Almere: ruimteonderzoek binnen- en buitensport en verkenning overdekt zwemwater

In opdracht van de gemeente Almere voert het Mulier Instituut een onderzoek uit naar de ruimtelijke behoefte aan binnen- en buitensportvoorzieningen tot 2035. De normatieve behoefte aan sportaccommodaties wordt op basis van bevolkingsprognoses en recente ontwikkelingen in de sportdeelname en het sportaccommodatiegebruik bepaald. Door het uitvoeren van een bezettingsanalyse van de binnensportruimtes en het in beeld brengen van het nevengebruik van de velden en banen, bezien we hoe het huidige gebruik van de accommodaties zich verhoudt tot de normatieve behoefte. Naast de behoefte aan binnen- en buitensportvoorzieningen verkennen we of uitbreiding van het overdekt zwemwater in de toekomstig noodzakelijk lijkt.

Almere is een sterk groeiende gemeente waarbij in enkele wijken duizenden nieuwe woningen worden gebouwd. Volgens de laatste prognoses zal het aantal inwoners stijgen van 208.000 in 2019 tot bijna 260.000 in 2035. Met de groei van de stad en de ontwikkelingen in sportvoorkeuren zal ook het aanbod aan sportvoorzieningen zich mee moeten ontwikkelen. Extra aandacht gaat in het onderzoek uit naar de ‘nieuwe’ wijken, waar nu nog nauwelijks tot geen sportvoorzieningen zijn, maar waar wel ruimte voor sportvoorzieningen gereserveerd moet worden.

Met het rapport heeft de gemeente Almere inzicht in de ontwikkeling van de behoefte aan de diverse sportaccommodaties in Almere en onderbouwing voor de programmabegroting van 2020.

Contactpersoon: Karin Wezenberg-Hoenderkamp.

Heerhugowaard: sportdeelname en behoefte aan sportvoorzieningen

In opdracht van de gemeente Heerhugowaard voert het Mulier Instituut onderzoek uit naar de sportdeelname van haar inwoners, de (toekomstige) ruimtelijke behoefte aan binnen- en buitensportvoorzieningen en de sport- en beweegmogelijkheden in de openbare ruimte.

De sportdeelname van de inwoners van de gemeente Heerhugowaard wordt bepaald door middel van het gebruik van een vragenlijst die uitgezet wordt via het Burgerpanel van de gemeente. De vragenlijst wordt via diverse media-kanalen ook opengesteld voor iedere inwoner van de gemeente. Om de behoefte aan sportvoorzieningen tot 2040 te bepalen wordt gebruik gemaakt van planningsnormen en –richtlijnen en bevolkings- en leerlingenprognoses. In combinatie met kennis van lokale en landelijke ontwikkelingen in de sport, bij verenigingen en het bewegingsonderwijs, wordt de toekomstige behoefte bepaald.

De Kernindicator Beweegvriendelijke Omgeving (KBO) wordt ingezet om de beweegvriendelijkheid van de gemeente in kaart te brengen. De KBO laat zien hoe de openbare ruimte in de fysieke woonomgeving scoort op de mogelijkheid voor mensen om te sporten en bewegen. Een nog gedetailleerder beeld wordt verkregen door het berekenen van heatmaps. Deze heatmaps geven op adresniveau inzicht in de dichtheid van de voorzieningen in de openbare ruimte. De heatmaps relateren we aan demografische gegevens, zodat vraag en aanbod in verhouding gebracht kunnen worden. De resultaten worden besproken in een werksessie met betrokkenen uit verschillende werkvelden.

Met het rapport krijgt de gemeente Heerhugowaard inzicht in de sportdeelname van haar inwoners, de ontwikkeling van de behoefte aan sportaccommodaties en de sport- en beweegmogelijkheden in de openbare ruimte in Heerhugowaard. De resultaten van het onderzoek dragen bij aan gefundeerde besluiten die de gemeente wil nemen over de gemeentelijke investeringen in sportaccommodaties in Heerhugowaard en het optimaliseren van het sportaccommodatiebeleid.

Contactpersoon: Karin Wezenberg-Hoenderkamp

Capelle aan den IJssel: gebruikersonderzoek sportaccommodaties

Sportief Capelle beheert de gemeentelijke sportaccommodaties in de gemeente Capelle aan den IJssel en wil graag weten hoe de kwaliteit en gebruiksmogelijkheden van de voorzieningen worden beoordeeld door gebruikers. Hiertoe heeft het Mulier Instituut in 2016 een eerste meting uitgevoerd. Om in de toekomst een betrouwbare vergelijking mogelijk te maken, is het onderzoek destijds op een gestandaardiseerde wijze opgezet. In 2019 herhaalt het Mulier Instituut het onderzoek. Binnen het onderzoek worden de onderzoeksvragen beantwoord op basis van de in 2016 ontwikkelde vragenlijst die online bij alle gebruikersgroepen wordt uitgezet. In de rapportage gaan we in op de resultaten met betrekking tot de kwaliteit, functionaliteit van de gemeentelijke sportaccommodaties en wordt een vergelijking gemaakt met de resultaten van de eerste meting in 2016. Eind december wordt de eindrapportage opgeleverd aan Sportief Capelle.

Neem voor meer informatie contact op met Janine van Kalmthout.

Den Haag: ruimteonderzoek binnen- en buitensport

De gemeente Den Haag heeft door de toenemende druk op de beschikbare ruimte behoefte aan inzichten in de ontwikkeling in de behoefte aan sport- en beweegruimte binnen de gemeente, om zodoende een voldoende aanbod aan sport- en beweegruimte te laten bestaan. Sportruimte heeft de afgelopen jaren plaats moeten maken voor woningbouw. De verwachting is dat het aantal inwoners van Den Haag tot en met 2040 door zal blijven groeien, met een nog grotere druk op de beschikbare ruimte als gevolg.

In opdracht van de gemeente Den Haag brengt het Mulier Instituut met heatmaps de beweegvriendelijkheid van de openbare ruimte in beeld. Heatmaps geven op hoog detailniveau een indicatie van de mogelijkheden in de fysieke omgeving om te sporten en te bewegen. Daarnaast wordt de (toekomstige) behoefte aan formele binnen- en buitensportaccommodaties in beeld gebracht.

Neem voor meer informatie contact op met Björn Schadenberg.

Goeree-Overflakkee: onderzoek zwemwaterbehoefte

In opdracht van de gemeente Goeree-Overflakkee voert het Mulier Instituut onderzoek uit naar de behoefte aan zwemwater nu en in de toekomst (2030 en 2040). De gemeente heeft een vraagstuk liggen ten aanzien van de vervanging of renovatie van de zwembaden, mede ingebracht door de wetgeving gericht op verduurzaming van het gemeentelijk vastgoed.

Op basis van bevolkingsprognoses en recente ontwikkelingen in de sport wordt de behoefte aan zwemwater met behulp van het Planningsinstrument Zwembaden in kaart gebracht. Hierbij staan een inventarisatie van het verzorgingsgebied, inzicht in het aanbod van en de vraag naar zwemwater centraal. Daarnaast is het van groot belang om de lokale context mee te nemen. Hiervoor wordt in gesprek gegaan met de zwembadmanagers, georganiseerde gebruikers van de zwembaden en met de recreatieondernemers in de gemeente.

Deze inventarisatie leidt uiteindelijk tot een aantal scenario’s dat de gemeente ondersteunt in het maken van keuzes voor de toekomst.

Contactpersoon: Remco Hoekman.

Gooise Meren: ruimteonderzoek binnen-, buitensport en overdekt zwemwater

Voor de gemeente Gooise Meren voert het Mulier Instituut een onderzoek uit naar de ruimtelijke behoefte aan binnen- en buitensportvoorzieningen tot 2035. Op basis van bevolkingsprognoses en recente ontwikkelingen in de sport wordt de normatieve behoefte aan sportaccommodaties en het sportaccommodatiegebruik bepaald. Door middel van een bezettingsanalyse van de binnensportruimtes wordt het gebruik van de sporthallen, sportzalen en gymzalen inzichtelijk gemaakt. Daarnaast zal door middel van een online enquête en discussiesessies in kaart worden gebracht hoe de gebruikers van de binnen- en buitensportaccommodaties de kwaliteit, functionaliteit en beschikbaarheid van het huidige aanbod aan sportruimte ervaren. Voor het zwemwater wordt gekeken naar de verhouding tussen het huidige en toekomstige aanbod in Gooise Meren en dat van vergelijkbare gemeenten.

Gooise Meren is in 2016 ontstaan uit een fusie tussen de gemeenten Bussum, Muiden en Naarden. Deze gemeenten zijn in het verleden op verschillende wijzen omgegaan met het beweeg- en sportbeleid en de rol van de gemeente richting sportverenigingen. De gemeente heeft behoefte aan een onderbouwd, eenduidig beleidskader voor de sportaccommodaties. In de gemeente kampen enkele verenigingen op het moment met wachtlijsten. Dit is een indicatie dat het huidige aanbod niet aansluit bij de vraag.

Contactpersoon: Remco Hoekman.

Gouda: ruimteonderzoek binnen- en buitensport

De gemeente Gouda groeit door nieuwbouw en daarmee ook in het aantal inwoners. Gouda wil graag ook in de toekomst een treffend aanbod van sportaccommodaties hebben dat aansluit bij de behoefte. Dit onderzoek moet een helder inzicht geven hoe de gemeente daartoe kan komen.

Het Mulier Instituut onderzoekt in opdracht van de gemeente Gouda de behoefte aan binnen- en buitensportvoorzieningen tot 2035 in de gemeente. In het onderzoek wordt de huidige behoefte afgezet tegen het aanbod van sportaccommodaties. Deze behoefte wordt bepaald aan de hand van bevolkingssamenstelling en recente ontwikkelingen in de sport. Naast de behoefte wordt ook het gebruik van de binnensportaccommodaties geanalyseerd door middel van een bezettingsanalyse. Via een online vragenlijst en bijeenkomsten met verenigingen wordt in kaart gebracht hoe de gebruikers de kwaliteit, functionaliteit en beschikbaarheid van de binnensportaccommodaties beoordelen.

Contactpersoon: Remco Hoekman.

Neder-Betuwe: ruimteonderzoek voetbal- en korfbalvereniging Kesteren

In opdracht van de gemeente Neder-Betuwe onderzoekt het Mulier Instituut de huidige en toekomstige (2035) behoefte aan speelruimte van de voetbalvereniging (vv Kesteren) en korfbalvereniging (kv Kesteren) uit Kesteren. Met gebruik van de bevolkingsprognoses, ontwikkeling van het aantal leden van de verenigingen en het in acht nemen van de landelijke ledentalontwikkeling in de voetbal- en korfbalsport, bezien we hoe de behoefte aan speelvelden van de beide verenigingen zich zal ontwikkelen.

In Kesteren vindt op het moment veel nieuwbouw plaats wat ervoor heeft gezorgd dat de bevolking in het dorp is gestegen. In de komende jaren komen hier nog 600 woningen bij. De voetbal- en korfbalvereniging geven aan hierdoor met capaciteitsproblemen te kampen, en verwachten dat dit in de toekomst alleen maar zal toenemen.

Contactpersoon: Remco Hoekman.

Nieuwkoop: onderzoek naar de toekomst van tennis, voetbal en binnensport

In opdracht van gemeente Nieuwkoop voert het Mulier Instituut een onderzoek uit naar de accommodatiebehoefte en het toekomstperspectief van de tennissport, voetbalsport en de (toekomstige) behoefte aan binnensportaccommodaties in de gemeente Nieuwkoop. Bij het in kaart brengen van de tennis- en voetbalbehoefte wordt zowel de ruimtelijke vraag naar de sport als de visie en plannen van de betrokken organisaties onderzocht om uitspraken te doen over de toekomstmogelijkheden en bestendigheid van deze sporten in de gemeente Nieuwkoop. Wanneer het gaat om de binnensport in de gemeente Nieuwkoop worden zowel de gymzalen, sporthallen als binnenzwembaden meegenomen. De resultaten moeten bijdragen aan een objectief kader om toekomstige gemeentelijke investeringen tegen af te zetten.

De resultaten van het onderzoek worden eind december verwacht.

Contactpersoon Resie Hoeijmakers.